Najprościej mówiąc psychoterapia jest metodą leczenia, kierowaną do osób, które doświadczają różnych zaburzeń i chorób psychicznych (np. nerwic, zaburzeń lękowych, depresji, zaburzeń osobowości).
Jej celem jest redukcja lub usunięcie objawów psychopatologicznych i poprawa funkcjonowania psychofizycznego. Polega na użyciu określonych narzędzi psychologicznych (rożnych w zależności od podejścia, w którym się pracuje) , których odpowiedniego stosowania psychoterapeuta uczy się w toku kilkuletniego szkolenia. Psychoterapeuta wiele lat poświęca na nabycie odpowiednich kwalifikacji, by móc w sposób kompetentny pomagać osobom, które zgłaszają się po pomoc.
Psychoterapeutą jest osoba (najczęściej psycholog lub psychiatra), która ukończyła 4-letnie szkolenie i uzyskała certyfikat psychoterapeuty. Psychoterapię mogą prowadzić także osoby, które mają status terapeuty w trakcie procesu certyfikacyjnego. Powinny pracować one pod stałym nadzorem superwizora.
Wyróżniamy kilka form psychoterapii, np. indywidualną, grupową, rodzinną czy też małżeńską, ale również ze względu na czas trwania możemy podzielić ją na krótkoterminową, średnioterminową oraz długoterminową. Możemy także mówić o różnych nurtach terapeutycznych, np. podejście psychodynamiczne, systemowe, behawioralno-poznawcze, humanistyczne, które różnią się sposobem rozumienia doświadczanych objawów i strategiami ich leczenia.
Niezależnie od podejścia należy pamiętać, że terapia jest procesem leczenia i wymaga czasu oraz zaangażowania – zarówno ze strony pacjenta, jak i terapeuty. Wymaga nawiązania relacji terapeutycznej i zawarcia czegoś, co nazywamy kontraktem terapeutycznym, czyli określenia zasad, według których będzie ona prowadzona (np. rodzaj oddziaływań terapeutycznych, czas trwania terapii, częstotliwość spotkań, cele terapii, koszty terapii).