Lęk – wszystko w normie czy jednak już problem?
Każdy zdrowy człowiek doświadcza lęku i nie wskazuje to od razu na to, że cierpi na jakieś zaburzenie. Można powiedzieć, że lęk przybiera rozmiary problemu, kiedy ciągle lub przez większość czasu go doświadczasz, kiedy przeżywasz ciągłe poczucie zagrożenia, kiedy sytuacje/ rzeczy/ bodźce niegroźne lub mało niebezpieczne sprawiają, że ogarnia Cię stan wzmożonego niepokoju, napięcia lub nawet paniki, kiedy zamartwiasz się nimi i kiedy w Twojej głowie pojawiają się nasilające się myśli katastroficzne lub kiedy na te sytuacje reagujesz różnymi objawami somatycznymi (np. duszności, kołatanie serca, skoki ciśnienia, napięcie mięśni, bóle brzucha lub innych partii ciała itd.). O zaburzeniu lękowym mówimy również wtedy, kiedy lęk Cię ogranicza, dezorganizuje Twoje działanie albo sprawia, że czujesz się źle, odczuwasz cierpienie, czegoś unikasz, nie robisz, bo obawiasz się, że „coś negatywnego lub złego może się stać” lub coraz częściej zaczynasz się zabezpieczać w taki sposób, aby ochronić się przed przewidywanym zagrożeniem.
Lęk może przybrać rozmiary zaburzenia i w zależności od objawów może to być np. zaburzenie lękowe uogólnione, napady lęku panicznego, fobie różnego rodzaju (np. fobia społeczna, agorafobia, lęk wysokości, lęk przed lataniem, przed pająkami itd.), zaburzenie stresu pourazowego, zaburzenie obsesyjno-kompulsywne.
ZDROWY LĘK
- Uruchamia w Twoim organizmie reakcję fizjologiczną i powoduje, że odczuwasz różne jego objawy w ciele, np. zmienia się Twój oddech, serce bije szybciej, pocisz się, napinają się mięśnie, odczuwasz dyskomfort w żołądku itd. Są one dla Ciebie nieprzyjemne, ale nie powodują nadmiernych obaw o stan zdrowia lub lęku przed śmiercią.
- Powodują go Twoje myśli i wyobrażenia, ale potrafisz je zweryfikować (np. „na ile to, co myślę jest prawdopodobne lub możliwe?”, „czy to rzeczywiście jest aż tak groźne?”) lub przerwać.
- Masz ochotę, żeby jak najszybciej to uczucie minęło i podejmujesz różne działania, żeby tak właśnie się stało, np. wycofujesz się z danej sytuacji, chcesz jej uniknąć albo mierzysz się z nią i szukasz rozwiązania.
- Pojawia się czasem i mija, bo potrafisz się uspokoić (np. poprzez zmianę w myśleniu czy poprzez wymyślenie rozwiązania).
- Nie ogranicza Twojego życia, tego co robisz. Nie powoduje narastającej frustracji i dezorganizacji działania.
- Nie powoduje, że Twoja samoocena oraz wiara w siebie i własne możliwości opada do „poziomu zero”.
PROBLEMOWY LĘK
- Uruchamia w Twoim organizmie reakcję fizjologiczną i powoduje, że odczuwasz różne jego objawy w ciele, np. zmienia się Twój oddech, serce bije szybciej, pocisz się, napinają się mięśnie, odczuwasz dyskomfort w żołądku itd. Objawy te często są przez Ciebie dużo bardziej zauważalne i skupiasz na nich swoją uwagę, co może nasilać katastroficzne myśli i zamartwianie się nimi.
- Powodują go Twoje myśli i wyobrażenia, ale są one najczęściej katastroficzne. Zaczynasz uprawiać tzw. czarnowidztwo, np. „co będzie, jeśli stanie się coś złego”, „na pewno stanie się coś złego, nikt mi nie pomoże”, „Nie poradzę sobie”. Twoja wiara w prawdziwość tych myśli rośnie. Trudno Ci przestać myśleć w ten sposób, masz uczucie jakby „to ciągle było gdzieś z tyłu głowy”.
- Masz ochotę, żeby jak najszybciej to uczucie minęło i podejmujesz różne działania, żeby tak właśnie się stało. Zaczynasz jednak częściej unikać sytuacji związanych z lękiem, uciekasz, gdy tylko pojawiają się pierwszy objawy lęku lub zabezpieczasz się jak tylko możesz przed niebezpieczeństwem, którego się spodziewasz.
- Pojawia się ciągle lub przez większość czasu, zaczyna dominować w Twoim życiu i trudniej jest Ci się uspokoić.
- Ogranicza lub/i dezorganizuje Twoje działanie, zachowanie. W pewnym sensie upośledza Twoje życie.
- Często powoduje, że Twoja samoocena i wiara w siebie opada do „poziomu zero”. Czujesz się bezradny, „głupi” czy nienormalny.